Πέμπτη 28 Μαρτίου 2013

Η κατάθλιψη στην παιδική ηλικία



Υπάρχει περίπτωση το παιδί της προσχολικής ηλικίας να εμφανίσει  κατάθλιψη;
Δυστυχώς ναι.

Η Παιδική κατάθλιψη είναι ο λόγος που το χαμόγελο χάνεται από πολλά παιδικά πρόσωπα. Τα παιδιά βιώνουν την κατάθλιψη με τρόπους ανάλογους με εκείνους των ενηλίκων, αλλά και με  συμπτώματα μοναδικά.
Πρέπει να διαχωρίζουμε  την παιδική κατάθλιψη από την κακοδιαθεσία και τις καθημερινές ανησυχίες που μπορεί να εμφανίσει ένα παιδί στην ανάπτυξή του. Δεν σημαίνει πως επειδή το παιδί δείχνει μελαγχολικό ή στενοχωρημένο, υποφέρει  από κατάθλιψη. Αν τα συμπτώματα όμως επιμένουν (για δυο εβδομάδες ) , το καθιστούν δυσλειτουργικό στην καθημερινότητα του και παρεμβαίνουν στις κοινωνικές του δραστηριότητες, στα ενδιαφέροντα, στην σχολική ή στην οικογενειακή ζωή του, τότε το παιδί υποφέρει από την ιατρική ασθένεια που λέγεται κατάθλιψη. Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ασθένεια, είναι όμως θεραπεύσιμη.

Πως μπορούμε  να καταλάβουμε  αν ένα παιδί έχει κατάθλιψη;
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης στα παιδιά ποικίλουν. Πολύ συχνά δεν προκαλούν την προσοχή μας, επειδή τα αποδίδουμε στις συναισθηματικές και ψυχολογικές αλλαγές που οφείλονται στην ανάπτυξη του παιδιού, με αποτέλεσμα να μην γίνεται διάγνωση και θεραπεία. Οι πρώτες ιατρικές μελέτες επικεντρώθηκαν στην «συγκαλυμμένη» κατάθλιψη, όπου τα παιδιά εκδήλωσαν παρορμητική συμπεριφορά και οργή. Ενώ αυτό μπορεί να συμβεί, ειδικά στα μικρότερα παιδιά, άλλα παιδιά μπορεί να είναι λυπημένα ή υποτονικά όπως ακριβώς και οι κ
αταθλιπτικοί ενήλικες.

Τα βασικά συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η  μελαγχολία, αίσθημα απελπισίας και απότομες αλλαγές στη  διάθεση. Επίσης
Εκνευρισμός και θυμός
·         Λύπη και απελπισία
  • Συναισθηματική αναστάτωση
  • Δυσκολία οργάνωσης της σκέψης
·         Χαμηλή αυτοεκτίμηση
·         Μείωση βάρους
·          Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, υπερφαγία ή ανορεξία
·         Μεταβολές στον ύπνο, υπερυπνίες ή αϋπνίες
·         Λεκτικά ξεσπάσματα ή κλάματα
·         Δυσκολία στην συγκέντρωση
·         Κόπωση και μειωμένη ενεργητικότητα
·         Ενοχλήσεις όπως πονοκέφαλοι, ή στομαχόπονοι που δεν θεραπεύονται με φάρμακα
·         Μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες σε δραστηριότητες  στο σχολείο, στο σπίτι ή με φίλους, σε εξωσχολικές δραστηριότητες, χόμπυ
·         Διαταραχή στη μνήμη και στη συγκέντρωση
Σκέψεις θανάτου
·         Εμμονές σε ατυχήματα , άσχημα περιστατικά
·         Αποφυγή και απομόνωση
            Προσκόλληση  
            Δραστηριότητες με υπερβολική χρονική  διάρκεια
·         Νευρικότητα Συνήθως δεν εκδηλώνονται όλα τα συμπτώματα μαζί. Στην πραγματικότητα, μερικά από αυτά μπορεί να παρουσιαστούν κάποια στιγμή ενώ, κάτω από διαφορετικές συνθήκες ή σε διαφορετική χρονική στιγμή, μπορεί να παρουσιαστούν άλλα συμπτώματα. Παρόλο που κάποια παιδιά μπορεί να συνεχίσουν να λειτουργούν σχετικά καλά σε ένα ασφαλές περιβάλλον, τα περισσότερα παιδιά με σοβαρή κατάθλιψη θα παρουσιάσουν εμφανείς αλλαγές στις κοινωνικές τους δραστηριότητες, απώλεια ενδιαφέροντος στο σχολείο, χαμηλές σχολικές επιδόσεις και ίσως να αλλάξει και η εμφάνισή τους.


Τα κορίτσια που παρουσιάζουν κατάθλιψη έχουν την τάση να απομονώνονται και να μένουν σιωπηλά, απογοητευμένα και χωρίς καμιά σχεδόν δραστηριότητα.
Τα αγόρια, έχουν επιθετική και διασπαστική συμπεριφορά και απαιτούν προσοχή τόσο από τους γονείς τους όσο και από τους εκπαιδευτικούς τους ( Vandivort & Locke 1979) .Σύμφωνα με τα δεδομένα του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας ( ΝΙΜΗ ) των ΗΠΑ η αιτία της κατάθλιψης  βασίζεται σε πολλούς παράγοντες :

Γενετικοί παράγοντες 
Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης, όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας.
Βιοχημικοί παράγοντες
‘Άτομα με κατάθλιψη παρουσιάζουν σημαντικές δυσλειτουργίες ορισμένων εγκεφαλικών χημικών ουσιών, των νευρομεταβιβαστών, όπως η σεριτονίνη και η νορεπινεφρίνη.  Δεν είναι ακόμα γνωστό αν οι  βιοχημικές διαταραχές    της κατάθλιψης είναι γενετικές και κληρονομούνται ή αν είναι αποτέλεσμα άλλων παραγόντων, όπως είναι το στρες, οι τραυματικές εμπειρίες, η ασθένεια ή κάποιος άλλος περιβαλλοντικός παράγοντας ( Τσιάντης , 2001 ).
 Περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί παράγοντες
Απώλειες σημαντικών ατόμων, μια δύσκολη διαπροσωπική σχέση, έντονα οικογενειακά προβλήματα ή σημαντική αλλαγή στη ζωή του ατόμου  αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση κατάθλιψης.
 Ατομικοί και ψυχολογικοί παράγοντες
Η κατάθλιψη στα παιδιά είναι συνήθως το αποτέλεσμα του συνδυασμού γενετικής προδιάθεσης, προβλημάτων των πρώιμων αναπτυξιακών εμπειριών και έκθεσης σε πιέσεις, εντάσεις και άγχος. Κάποτε όμως τα καταθλιπτικά σύνδρομα στα παιδιά μπορεί να είναι συνέπεια επιπλοκών σωματικών ασθενειών όπως ιογενών λοιμώξεων που μπορεί να  συμβαίνουν ταυτόχρονα  με σύνδρομα κούρασης. Πολλά παιδιά με κατάθλιψη υποφέρουν σιωπηλά. Τα συμπτώματα περνούν απαρατήρητα διότι η κατάθλιψη στα παιδιά έχει τάση να ξεκινά με ύπουλο τρόπο και διότι η ένταση των συμπτωμάτων τους έχει την τάση να αυξομειώνεται ( Kalb & Raymond, 2003 ) .Ακόμη ένας λόγος για τον οποίο η κατάθλιψη στα παιδιά μπορεί να περνά απαρατήρητη είναι ότι το βάρος των ευθυνών τους είναι μικρότερο από αυτό των ενηλίκων, με αποτέλεσμα η μείωση της αποδοτικότητας τους να είναι λιγότερο εμφανής. Παράλληλα τα συμπτώματα κατάθλιψης πιθανόν να  μπερδευτούν  με άλλες παθολογικές καταστάσεις που ίσως να συνυπάρχουν όπως διαταραχές της συμπεριφοράς και υπερκινητικότητα ( Weissman et. al. , 2006 ) .
Παιδιά με κατάθλιψη και Δ. Ε. Π. – Υ. ( Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα ) είναι πιθανό να παρουσιάσουν ως ενήλικες,  πολύπλοκες  συμπεριφορές , σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από άτομα που παρουσιάζουν μόνο κατάθλιψη ( Κάκουρος & Μανιαδάκη , 2004, σ. 213, Watkins, Brynes & Preller, 2006 ). Τα καταθλιπτικά παιδιά συχνά έχουν καταθλιπτικούς γονείς Η διάγνωση της κατάθλιψης θα πρέπει να γίνεται από ειδικό προσωπικό των Ιατροπαιδαγωγικών Κέντρων ή των ΚΕ.Δ.Δ.Υ.
Αντιμετώπιση
Ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις
Η κατάθλιψη αντιμετωπίζετε. Η αντιμετώπιση και η θεραπεία της παιδικής κατάθλιψης περιλαμβάνει συμπεριφοριστική και γνωσιακή θεραπεία. Η παρέμβαση στα παιδιά με κατάθλιψη περιλαμβάνει εκπαίδευση των παιδιών στην επίλυση προβλημάτων και βελτίωση των ικανοτήτων συνεργασίας. Επίσης προσανατολίζεται στο να βοηθήσει το παιδί να ανεβάσει το επίπεδο δραστηριοτήτων του και να συμμετέχει σε ευχάριστα γεγονότα. Τα παιδιά με κατάθλιψη μπορούν να ωφεληθούν επίσης με εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες ( Μαλικιώση – Λοίζου, 2001 ) .
 Ψυχοπαιδαγωγική αντιμετώπιση : Ο ρόλος και οι δυνατότητες του σχολείου
Το σχολείο πρέπει να διευκολύνει την πρόληψη, την αναγνώριση και την αντιμετώπιση της παιδικής κατάθλιψης. Η αποτελεσματική παρέμβαση θα πρέπει να περιλαμβάνει συνεργασία μεταξύ σχολείου οικογένειας και φορέων
Τεχνικές προσέγγισης
Xωρίς κριτική και σχόλια για τη λεκτική ή μη συμπεριφορά για την οποία ανησυχούμε, μπορούμε να πούμε : « έχω παρατηρήσει ότι δείχνεις θλιμμένος/η εδώ και κάμποσες μέρες  .
  • Παρωθούμε το παιδί να μας μιλήσει για τα συναισθήματα του : πες μου τι τρέχει
  • Προσπαθούμε να μπούμε στη θέση του παιδιού και σεβόμαστε τα συναισθήματα του.
  • Επιτρέπουμε στο παιδί να μιλήσει περισσότερο από εμάς. Αποφεύγουμε να το διακόπτουμε.
  • Αποφεύγουμε  σχόλια που θα το κάνουν να νοιώσει ντροπή όπως :  έχεις ό,τι θες. Τι είναι αυτό που σε κάνει να  νοιώθεις θλίψη ;
  • Υποβάλλουμε μία ερώτηση κάθε φορά και περιμένουμε την απάντηση του, δεχόμενοι ήρεμα και τη σιωπή του.
  • Αποφεύγουμε να κάνουμε διάγνωση και να δίνουμε συμβουλές ή να εκφράζουμε την ανησυχία μας ή να είμαστε καθησυχαστικοί του τύπου : είμαι με το μέρος σου και θα το περάσουμε μαζί αυτό  .
  • Μοιραζόμαστε μαζί του τα συναισθήματα που μας γέννησε ένα βιβλίο, μια ταινία ή και ένα παιχνίδι με στόχο να ξεκινήσουμε διάλογο.
  • Βοηθάμε το παιδί να καταλάβει ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να αναλύσει τα συναισθήματα του. Συζητάμε τις επιλογές. Του δίνουμε λύσεις, για να διευθετήσει ένα πρόβλημα που μπορεί να έχει.
  • Αναπτύσσουμε ένα πλάνο δράσης ΄ . Τι επιθυμεί το παιδί να κάνει ; Σε τί μπορούμε εμείς να δεσμευτούμε ; Πότε εμείς οι δυο θα ξαναμιλήσουμε ;
  • Η επικοινωνία, η αγάπη, η αποδοχή των συναισθημάτων του παιδιού, καθώς και η αναγνώριση του κουράγιου του να μιλήσει για δύσκολα πράγματα είναι το κλειδί της ανάπτυξης κλίμακος εμπιστοσύνης.
  • Η υπομονή μπορεί να αποτελέσει το καλύτερο εργαλείο, όταν έχουμε επαφή με ένα παιδί που υποφέρει από κατάθλιψη.
  • Παίρνουμε πάντα πολύ σοβαρά υπόψη μας τα σχόλια ενός παιδιού σχετικά με την αυτοεικόνα του
  • Η πολύ καλή επικοινωνία με την οικογένεια του παιδιού που υποφέρει από κατάθλιψη μας βοηθάει να εξοικειωθούμε με τις συνθήκες που επικρατούν στο σπίτι του παιδιού.
  • Χρησιμοποιούμε στρατηγικές και τεχνικές μάθησης τέτοιες, που θα κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον τους και θα ενεργοποιήσουν τα κίνητρα τους.
  • Προσπαθούμε να οργανώσουμε ευχάριστες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια της μέρας.
  • Επαινούμε αυτά τα παιδιά συχνά, όταν τα καταφέρνουν.  Αποφεύγουμε την κριτική, καθώς αυτά τα παιδιά έχουν την τάση να εστιάζουν σε ότι κάνουν με λανθασμένο τρόπο ( Greenberg et. al. , 2001 ) .

Πηγές:  Μαίρη Γεωργιάδου Γονέας, Παιδαγωγός
Αντιγόνη Λεμπέση Γονέας, Παιδαγωγός
                  

 E phsyhology


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου